Iedere ondernemer wist dat het er ooit van moest komen, maar sinds 1 januari 2023 is het officieel: de Fiscale Oudedagsreserve (FOR) is geschiedenis. Een regeling waar je ooit vrolijk mee kon schuiven in je boekhouding, is nu van de baan. Voor veel zzp’ers en mkb’ers roept dat vooral praktische vragen op. Het goede nieuws: je hoeft niet direct je spaarvarken stuk te slaan. Maar het slechte nieuws: de tijd van het ‘papieren pensioen’ is voorbij. In dit artikel leggen we uit wat de FOR ook alweer was (voor wie het al verdrongen had), waarom hij de prullenbak in is gegaan, wat dit betekent voor jou als ondernemer én welke alternatieven er wél bestaan om je oudedagsvoorziening slim op te bouwen.
Wat hield de FOR ook alweer in?
De Fiscale Oudedagsreserve was een regeling waarmee je als ondernemer een deel van je winst kon reserveren voor je pensioen. Klinkt chic, maar in de praktijk betekende het vooral dat je dat bedrag tijdelijk niet hoefde te belasten. Het idee: minder inkomstenbelasting nu, meer ruimte om zelf iets voor later te regelen.
Voorbeeld:
Stel je maakte €50.000 winst, dan mocht je daar een percentage van (maximaal €9.632 in 2022) in de FOR schuiven. Dat leek alsof je pensioen aan het opbouwen was, maar eigenlijk schoof je de belastingaanslag gewoon vooruit. Het geld stond niet apart op een spaarrekening of beleggingsrekening, het stond alleen in je boekhouding als een reservering. Kortom: een boekhoudkundig luchtkasteel.
Voor veel ondernemers werkte dit prima zolang de winst lekker doorliep. Maar de keerzijde was dat je aan het eind van de rit alsnog moest afrekenen met de Belastingdienst. En dat was vaak even slikken: de papieren pensioenpot bleek dan toch wat leger dan gehoopt.
Tip: Wil je weten welke ondernemersregelingen er nog wél bestaan (en soms ook fiscaal voordeel geven)? Lees ons overzicht van ondernemersregelingen.
Waarom is de FOR afgeschaft?
De overheid had al jaren een knoop in de maag over de FOR. Officieel was het bedoeld om ondernemers te helpen met hun pensioenopbouw, maar in de praktijk gebruikten veel ondernemers het vooral als belastinguitstel-trucje. Je schoof de rekening voor je uit en hoopte dat de toekomst zichzelf wel zou oplossen.
Het probleem? Slechts een klein deel van de ondernemers zette dat ‘vrije’ geld ook echt apart voor later. Voor de rest bleef het hangen in de bedrijfsvoering: nieuwe laptop hier, busje repareren daar, toch die ene extra medewerker aannemen. Prima voor je bedrijf, maar pensioen was het natuurlijk niet. Het kabinet besloot daarom: weg met die papieren reserve. Liever regelingen die ondernemers wél stimuleren om echt vermogen op te bouwen voor hun oude dag. Kortom: de FOR was een mooie boekhoudtheorie, maar weinig pensioenpraktijk.
Tip: Wist je dat… In 2022 kon je nog maximaal €9.632 in de FOR reserveren. Dat leek veel, maar zonder apart potje of beleggingsrekening bleef het vooral een papieren voordeel.
Wat betekent dit concreet voor jou als ondernemer?
Sinds 1 januari 2023 kun je geen nieuwe bedragen meer toevoegen aan de FOR. Je kunt dus niet meer elk jaar een stukje van je winst ‘wegschuiven’ om belasting uit te stellen. Heb je al een FOR opgebouwd vóór 2023? Dan blijft die gewoon bestaan. Je hoeft niet halsoverkop alles af te rekenen met de Belastingdienst – gelukkig maar.
Wat gebeurt er dan wél? Je bestaande Fiscale Oudedagsreserve wordt pas belast zodra je hem afwikkelt. Dat kan op drie manieren:
- Je zet hem om in een lijfrente. Daarmee bouw je alsnog pensioen op en spreid je de belasting over de toekomst.
- Je rekent af bij staking van je onderneming (of een deel ervan). Dan komt de belastingheffing alsnog om de hoek kijken.
- Je laat hem staan en schuift het voor je uit, maar reken er dan op dat je er uiteindelijk mee moet afrekenen.
Belangrijk om te snappen: de FOR was nooit écht een potje. Het stond niet op een aparte rekening, maar alleen in je boekhouding. Dus als je dacht dat je met de FOR alvast een financieel kussen had opgebouwd… sorry. Het is meer een papieren belofte aan de fiscus dan een spaarsaldo voor later.
Tip: Wist je dat… Uit onderzoek van het CBS en TNO blijkt dat ruim 48% van de zzp’ers geen pensioenregeling heeft. Dat maakt alternatieven zoals een lijfrente of broodfonds niet alleen slim, maar ook bittere noodzaak.
Welke alternatieven heb je nu de FOR weg is?
De nadelen van de Fiscale Oudedagsreserve waren duidelijk: wel belastinguitstel, geen pensioenopbouw. Nu hij is afgeschaft, is het tijd om serieus te kijken hoe je wél vermogen opbouwt voor later. Gelukkig zijn er genoeg opties:
- Lijfrente of pensioenproduct
Je kunt geld storten in een lijfrente bij een bank of verzekeraar. Dat bedrag mag je aftrekken van je winst, waardoor je minder belasting betaalt. Later, als je met pensioen gaat, komt de belasting alsnog, maar… Hopelijk in een lager tarief omdat je inkomen dan lager is. Klinkt ingewikkeld, maar dit is in feite de FOR, maar dan met écht geld apart gezet. - Zelf sparen of beleggen
Gewoon geld apartzetten op een spaar- of beleggingsrekening kan natuurlijk ook. Geen fiscale voordelen, maar wel maximale vrijheid. Nadeel: je hebt ook maximale discipline nodig. Want ja, een glimmende bolide voor de deur lonkt sneller dan een pensioenpot waar je pas over 25 jaar plezier van hebt. - Pensioen via een bv
Heb je een bv (of overweeg je die stap)? Dan kun je via de bv fiscaal vriendelijk pensioen opbouwen. Denk aan een oudedagsverplichting of zelf een pensioenregeling treffen. Hier komt meer administratie bij kijken, maar je krijgt er ook meer mogelijkheden voor terug. - Alternatieve vangnetten
Steeds meer ondernemers kiezen voor broodfondsen of andere collectieve regelingen. Dat is geen pensioen in de klassieke zin, maar wél een manier om zekerheden te organiseren samen met anderen.
Tip: Twijfel je of je jouw bestaande FOR beter kunt laten staan of omzetten in een lijfrente? Overleg dit met je boekhouder. Vaak loont het om er een concreet pensioenproduct van te maken in plaats van de belastingaanslag vooruit te schuiven.
Praktische tips om je oudedagsvoorziening slim te regelen
Nu de Fiscale Oudedagsreserve exit is, komt het aan op zelf keuzes maken. En dat hoeft helemaal niet meteen in duizenden euro’s per maand.
Een paar praktische tips:
- Begin klein, maar begin
Veel ondernemers wachten tot ze ruimte hebben om serieus te sparen. Spoiler: die ruimte komt nooit vanzelf. Zet liever vandaag al een paar tientjes of honderd euro apart dan over vijf jaar met nul beginnen. - Automatiseer het
Je pensioenpotje is geen goede plek voor zelfdiscipline-experimenten. Regel een automatische incasso naar een aparte rekening of lijfrente. Als je er niet over hoeft na te denken, wordt sparen ineens een stuk makkelijker. - Laat je niet gek maken door hypes
Crypto, vastgoed in Bulgarije of die gouden tip van je zwager: allemaal leuk voor de borreltafel. Voor je oudedagsvoorziening wil je vooral betrouwbaarheid. Kijk naar opties met fiscale voordelen of stabiele groei. - Schakel advies in
Een goede boekhouder of financieel adviseur kost geld, maar kan je ook veel opleveren. Zeker als het gaat om slim combineren van sparen en fiscale regelingen. - Zie het als bedrijfsstrategie
Je pensioen is geen zogenaamd privé probleem, maar onderdeel van je ondernemerschap. Net als je cashflow en je klantenbestand. Door nu slim te plannen, voorkom je dat je straks als 70-jarige nog offertes staat te tikken omdat je ‘even vergeten’ was iets voor later te regelen.
Tip: Wist je dat… Volgens het Nibud bouwen werknemers in loondienst bijna altijd automatisch pensioen op, terwijl ondernemers dat zelf moeten regelen. Geen wonder dus dat ondernemers gemiddeld achterlopen. Vroeg beginnen (zelfs met kleine bedragen) maakt een wereld van verschil door het rente-op-rente effect.
Conclusie
De FOR is niet meer. Voor sommigen een gemis, voor anderen een opluchting. Want eerlijk: het was eerder een belastinguitstel trucje dan een solide pensioenregeling. Nu is het aan jou om de regie te pakken. Zet geld apart, gebruik de regelingen die er wél zijn en voorkom dat je later nog moet buffelen omdat je “geen tijd” had om aan je oude dag te denken. Onthoud: de Belastingdienst vergeet niets, maar je pensioenpot vergeet zichzelf wel. Dus wacht niet tot je 67e met plannen, maar begin vandaag. Of morgen. Maar liever vandaag.
Veelgestelde vragen
Nee, gelukkig niet. Je bestaande FOR blijft gewoon staan. Pas als je stopt met je onderneming of winst uitkeert, moet je belasting betalen over dat bedrag. Zie het als een lening van de Belastingdienst die nog openstaat.
Ja, dat kan. Je kunt je FOR (of een deel ervan) omzetten in een lijfrente. Daarmee voorkom je dat je in één keer een flinke smak belasting betaalt én bouw je echt pensioenvermogen op.
Nee, dat feest is sinds 2023 voorbij. Er komt geen nieuwe opbouw meer bij. Wat je had tot en met 2022, dat is het.
Dan komt de rekening later. Bijvoorbeeld als je stopt met je bedrijf of je winst uitkeert. Het klinkt verleidelijk om het te laten staan, maar vergeet niet: die belastingclaim verdwijnt niet.
Omdat veel ondernemers het gebruikten als belastinguitstel, maar vervolgens nooit écht pensioen opbouwden. De overheid vond dat geen duurzame regeling. Kortom: de FOR hield zichzelf niet meer overeind.
Alleen als je slim je bestaande FOR omzet in een lijfrente en daarmee gebruikmaakt van fiscale voordelen. Anders is het gewoon aftikken zodra je de winst verzilvert.
Fiscale voordelen voor (startende) ondernemers in 2025 die je niet wil missen
Lees verder
Alles wat je moet weten over belastingvrije winst als zzp’er in 2025
Lees verder
Een financieel gezond bedrijf: zo herken je het en houd je het sterk
Lees verder