Met een vereniging je doel of wens bereiken

Een buurtmoestuin waar iedereen z’n eigen komkommer kweekt, een volleybalteam dat vaker vergadert dan traint, of een groep ondernemers die elkaar scherp houdt (en soms ook de rekening deelt). Sommige plannen zijn simpelweg te groot om alleen te dragen. En precies daar komt de vereniging om de hoek kijken: de rechtsvorm vereniging voor iedereen die samen iets wil opbouwen, zonder winst als hoofddoel.

Met een vereniging bundel je krachten, verdeel je verantwoordelijkheden en beslis je democratisch over de koers. Dat klinkt misschien wat formeel, maar in de praktijk draait het gewoon om mensen met hetzelfde enthousiasme, die samen iets van de grond willen krijgen.

Wat is een vereniging precies?

Een vereniging is een rechtsvorm waarin mensen samenwerken aan een gezamenlijk doel, zonder dat winst maken het hoofddoel is. Denk aan sportclubs, buurtverenigingen, belangenorganisaties of ondernemers die samen activiteiten willen organiseren. Volgens de Kamer van Koophandel is een vereniging “een organisatie die niet als doel heeft winst te maken”.

Dat betekent niet dat er geen geld in omgaat (het mag best een beetje rinkelen in de clubkas 😉), het geld moet alleen worden besteed aan het doel van de vereniging. Winst mag dus, zolang je die weer investeert in je leden of activiteiten. Nieuwe sportmaterialen, een buurtfeest of een fanfare-outfit voor het jaarconcert? Helemaal prima. Dividend uitkeren aan leden? Dan kom je bij de Belastingdienst niet met de fanfare binnen.

Er zijn twee soorten verenigingen:

• Met volledige rechtsbevoegdheid: formeel opgericht via de notaris vereniging oprichten en ingeschreven bij de KvK.
  
• Met beperkte rechtsbevoegdheid: informeel, zonder notariële akte, maar met meer persoonlijke vereniging aansprakelijkheid bestuur.

Welke variant bij jou past, hangt af van je plannen, de grootte van je club en hoeveel risico je wilt nemen. Elke vereniging bestaat uit minimaal twee leden en heeft een ledenvergadering als hoogste orgaan. Daarin worden de belangrijke beslissingen genomen: van het kiezen van het bestuur tot het goedkeuren van de jaarstukken.

De meeste verenigingen kiezen deze rechtsvorm omdat ze democratisch is: elk lid één stem, ongeacht of je voorzitter bent of kantinedienst draait. Twijfel je of deze rechtsvorm past bij jouw plannen? Bekijk dan ons overzicht van rechtsvormen voor ondernemers om te zien hoe de vereniging zich verhoudt tot bijvoorbeeld een stichting, vof of bv.Wist je dat er in Nederland bijna 45.000 actieve verenigingen zijn, waarvan een deel zelfs de status van ANBI vereniging heeft? (Bron: Ondernemersplein)

Wist je dat…

Er in Nederland bijna 45.000 actieve verenigingen zijn, waarvan een deel zelfs de status van ANBI vereniging heeft? (Bron: Ondernemersplein)

Vereniging oprichten in Nederland

Een vereniging oprichten klinkt misschien officieel, maar het is minder ingewikkeld dan je denkt. Je hoeft geen jurist te zijn en er komt geen champagne aan te pas (al mag dat natuurlijk wél als de statuten rond zijn). Of je nu een sportclub, buurtinitiatief of belangenorganisatie start: het succes begint met duidelijke afspraken en de juiste structuur.

Vereisten voor oprichting

Een vereniging kun je oprichten met minimaal twee leden. Dat is ook meteen de charme: je doet het samen. Verder zijn er een paar formele eisen die komen kijken bij een notaris vereniging oprichten:

• Statuten: de spelregels van je vereniging. Hierin staat wie wat mag beslissen, hoe het bestuur werkt en wat het doel is.
• Notariële akte: verplicht als je een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid wilt oprichten.
• Inschrijving bij de Kamer van Koophandel (KvK): verplicht bij volledige rechtsbevoegdheid, maar ook sterk aan te raden voor informele clubs.

Pas na inschrijving bij de KvK krijgt je vereniging een officieel KvK-nummer en wordt ‘ze’ juridisch erkend als rechtspersoon. Zet de champagne maar alvast koud!

Tip: vergeet niet om je uiteindelijk belanghebbenden (UBO’s) te registreren bij de KvK. Sinds 2022 is dat verplicht voor elke vereniging met volledige rechtsbevoegdheid.

• Petra
• Legal Counsel

Kosten vereniging oprichten

Een vereniging oprichten kost gelukkig geen fortuin. Voor een formele (notariële) oprichting betaal je gemiddeld:

• Notaris: tussen de € 450 en € 850, afhankelijk van de complexiteit van de statuten en het notariskantoor.
• KvK-inschrijving: in 2025/2026 € 80.

Veel notarissen bieden online pakketten aan, waardoor je de vereniging oprichtkosten vooraf helder hebt. Goed om te weten: je hebt geen startkapitaal nodig om te beginnen. Wat wél helpt: een heldere missie, betrokken leden en iemand die begrijpt hoe Excel werkt.

Notariële akte en statuten

De notariële akte vormt de officiële geboorteakte van je vereniging, maar dan zonder beschuit met muisjes. Daarin staan de statuten, waarin minimaal het volgende moet worden opgenomen:

• de naam, vestigingsplaats en het doel van de vereniging;
• hoe leden worden toegelaten of beëindigd;
• hoe de ledenvergadering werkt (stemrecht, oproeptermijn, besluitvorming);
• de samenstelling, benoeming en bevoegdheden van het bestuur;
• de regels voor financiën, boekhouding en ontbinding van de vereniging.

Een notaris helpt je om dit juridisch netjes vast te leggen. Dat lijkt saai, maar het voorkomt veel ellende later, zoals ruzie over contributies, stemrecht of wie de sleutel van de kantine mag houden. Je snapt: dat bespaart tijd, geld en frustratie.

Tip: zorg dat de statuten niet alleen juridisch kloppen, maar ook praktisch werken. Een vereniging die blijft hangen in stemrondes over de kleur van de stoelen, redt het meestal niet tot de volgende ledenvergadering.

• Petra
• Legal Counsel

Vereniging met of zonder volledige rechtsbevoegdheid

Niet elke vereniging is hetzelfde.

Er bestaan er twee:

• de vereniging met volledige rechtsbevoegdheid (formeel en juridisch waterdicht), en
• de vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid (lekker informeel, maar met meer risico).

Het verschil? Denk aan een regenjas. De formele variant is waterdicht en bestand tegen storm. De informele versie is meer een dun windjack: prima voor een wandeling, maar niet ideaal in noodweer.

Een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid wordt officieel opgericht via de notaris. De statuten liggen vast in een notariële akte en de vereniging wordt ingeschreven bij de KvK. Dat maakt haar een volwaardige rechtspersoon, met bijna dezelfde rechten als jij en ik. Ze kan personeel aannemen, een lening afsluiten, een gebouw kopen of subsidies aanvragen.

Een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid is losser georganiseerd. Je hoeft niet naar de notaris en inschrijving bij de KvK is niet verplicht (al is het wél verstandig). Het nadeel? De vereniging aansprakelijkheid bestuur ligt hier een stuk hoger: bestuurders zijn namelijk persoonlijk aansprakelijk voor schulden of verplichtingen. En dat kan pijnlijk uitpakken als de clubkas ineens leger is dan de biertap na de jaarborrel.

Wordt de vereniging later alsnog ingeschreven bij de KvK, dan vermindert dat risico: bestuurders zijn dan alleen privé aansprakelijk als de vereniging haar verplichtingen niet kan nakomen.

Kenmerk	Volledige rechtsbevoegdheid	Beperkte rechtsbevoegdheid (informele vereniging)
Oprichting	via notaris (akte vereist)	zonder notaris
Inschrijving KvK	verplicht	niet verplicht, wel aanbevolen
Aansprakelijkheid bestuur	meestal niet privé aansprakelijk	bestuurders wél privé aansprakelijk
Mogelijkheden	kan registergoederen kopen, leningen aangaan, subsidies ontvangen	beperkte juridische handelingen
Geschikt voor	grotere of formele verenigingen	kleine, informele clubs of lokale initiatieven

Tip: als je structureel geldstromen beheert (zoals contributie, donaties of subsidies), kies dan voor volledige rechtsbevoegdheid. Zo voorkom je dat de penningmeester zijn eigen spaarrekening als noodfonds moet inzetten.

• Petra
• Legal Counsel

Voor- en nadelen van een vereniging

Een vereniging is de ultieme mix van samen doen en samen beslissen. Handig als je een gedeeld doel hebt, iets minder handig als iedereen tegelijk z’n zegje wil doen. Zoals bij elke rechtsvorm vereniging zijn er plus- en minpunten. En het is slim om die even te wegen voordat je de notaris belt.

Voordelen van een vereniging

• Democratische besluitvorming
  De ledenvergadering is de baas. Elke stem telt even zwaar, of je nu voorzitter bent of degene die altijd de stoelen klaarzet. Het zorgt voor draagvlak, maar soms ook voor lange avonden met veel koffie.
• Geen winstoogmerk verplicht
  Je mag winst maken, zolang je het geld weer in de vereniging stopt. Denk aan nieuwe materialen, activiteiten of een fatsoenlijke geluidsinstallatie voor dat jaarlijkse ledenfeest.Sommige verenigingen die een maatschappelijk of cultureel doel nastreven, kunnen zelfs een ANBI vereniging worden. Dat betekent extra fiscale voordelen voor donateurs en meer kans op subsidies.
• Beperkte aansprakelijkheid (bij volledige rechtsbevoegdheid)
  Laat je de vereniging formeel oprichten via de notaris, dan zijn bestuurders in principe niet privé aansprakelijk. Dat slaapt net wat rustiger dan een informele constructie met hogere vereniging aansprakelijkheid bestuur.
• Fiscale voordelen
  Niet-commerciële verenigingen kunnen vrijstelling krijgen van vennootschapsbelasting (VPB). Dat scheelt papierwerk én – niet onbelangrijk – belastingcenten.
• Toegang tot subsidie en financiering
  Formeel opgerichte verenigingen kunnen makkelijker subsidie aanvragen, of – zodra de ambities groeien – zelfs een zakelijke lening afsluiten.

Tip: Wist je dat sommige gemeenten aparte subsidies hebben voor buurtverenigingen die bewonersacties of evenementen organiseren? Vraag ernaar voordat je de contributie verhoogt.

• Petra
• Legal Counsel

Nadelen van een vereniging

• Minder flexibel dan een onderneming
  Besluiten duren soms wat langer. Vooral als er gestemd moet worden over de kleur van de clubshirts.
• Winst mag niet naar leden
  Alles wat je verdient, gaat terug de vereniging in. Goed voor het doel, minder goed voor je eigen bankrekening.
• Bestuursaansprakelijkheid bij beperkte rechtsbevoegdheid
  Zonder notariële oprichting of KvK-inschrijving ben je als bestuurder persoonlijk aansprakelijk. En dat voelt pas echt ‘gezamenlijk’ als het misgaat.
• Administratieve verplichtingen
  Je moet een ledenadministratie bijhouden, een financiële boekhouding voeren en elk jaar een vergadering organiseren. Niet spannend, wel verplicht.
• Geen sociale verzekeringen
  Bestuurders en vrijwilligers zijn niet automatisch verzekerd via de vereniging. Daar moet je dus zelf iets voor regelen (of hopen dat er nooit iets breekt).

Kort samengevat: een vereniging is ideaal als je samen iets wilt opbouwen vanuit een gedeeld doel – niet vanuit winst. Maar zodra het serieuzer en financieel groter wordt, vraagt de structuur ook om meer verantwoordelijkheid… en een iets langere agenda.

Belastingen en administratie

Een vereniging heeft misschien geen winstoogmerk, maar dat betekent niet dat de Belastingdienst je met rust laat. Zodra er geld binnenkomt – contributies, evenementen, sponsors of de jaarlijkse bingoavond – wil de fiscus graag weten wat er speelt. De rechtsvorm vereniging heeft namelijk zijn eigen fiscale spelregels, en die verschillen behoorlijk van die van een bv of eenmanszaak.

Vennootschapsbelasting (VPB)

Niet elke vereniging hoeft vennootschapsbelasting te betalen. De Belastingdienst kijkt of jouw vereniging zich gedraagt als een onderneming. Verkoop je structureel diensten of producten en maak je winst, dan kan je vereniging belastingplichtig zijn.

Gelukkig zijn er vrijstellingen. Je hoeft geen VPB te betalen als:

• de jaarlijkse winst niet hoger is dan €15.000, of
• de winst van het lopende jaar plus de vier voorgaande jaren samen niet boven €75.000 uitkomt.

Tip: maak je elk jaar wat winst, maar blijft het netjes binnen die grenzen? Dan kun je de vrijstelling gewoon houden. Zolang je maar kunt laten zien dat het geld terugvloeit naar de vereniging. Zodra je echt commerciële activiteiten uitvoert (bijvoorbeeld een kantine die meer draait dan menig lunchroom) dan ben je gewoon belastingplichtig. En ja, dan moet je ook bonnen bewaren.

• Petra
• Legal Counsel

Wist je dat…

Sommige maatschappelijke of culturele verenigingen de status van ANBI vereniging kunnen aanvragen? Daarmee kun je fiscaal voordeel krijgen bij donaties en giften.

Btw en loonheffingen

Of je btw moet afdragen, hangt af van wat je doet.

• Verenigingen die commerciële diensten leveren (zoals zaalverhuur of verkoop van merchandise) kunnen btw-plichtig zijn.
• Sport-, culturele en onderwijsverenigingen vallen vaak onder een btw-vrijstelling.

Heb je personeel in dienst, zoals een trainer of een penningmeester die je betaalt? Dan moet je net als elke werkgever loonheffingen en sociale premies afdragen. Het loont om even te sparren met een boekhouder. Kost je misschien een uurtje koffie, maar scheelt eindeloos veel hoofdpijn.

Tip: Wist je dat sommige sportverenigingen vrijwilligers tot een bepaald bedrag mogen vergoeden zonder loonheffingen te betalen? In 2025 mag dat tot €2.100 per jaar. (Bron: Belastingdienst)

• Petra
• Legal Counsel

Boekhouding en jaarverslag

Elke vereniging moet een deugdelijke administratie bijhouden. Dat betekent:

• een ledenadministratie (contributies, aanmeldingen, opzeggingen);
• een financiële administratie (inkomsten, uitgaven, btw);
• een jaarverslag met balans, resultatenrekening en begroting voor het nieuwe jaar.

Het bestuur legt deze cijfers jaarlijks voor aan de ledenvergadering, die ze goed- of afkeurt (vaak met wisselend enthousiasme). Grotere verenigingen, bijvoorbeeld met personeel of een forse omzet, kunnen zelfs accountantscontroleplichtig worden. En nog eentje om het af te leren: als de penningmeester vertrekt, zorg dat de rest wéét waar de Excelfiles staan. Het is verbazingwekkend hoeveel financiële kennis met één usb-stick kan verdwijnen.

Tip: Bewaar al je bonnen, facturen en notulen minimaal 7 jaar. Niet uit nostalgie (mag wel), maar omdat je voorbereid wilt zijn mocht de Belastingdienst aankloppen.

Vereniging vs stichting

Een vereniging en een stichting lijken op het eerste gezicht veel op elkaar: allebei zijn ze bedoeld voor een maatschappelijk of ideëel doel, en bij allebei mag de winst niet in iemands zak verdwijnen. Toch verschillen ze in opzet als dag en nacht. Of beter gezegd: als een ledenvergadering en een bestuur dat vooral zichzelf belt.

De belangrijkste verschillen:

Kenmerk	Vereniging	Stichting
Leden	Verplicht minimaal twee leden	Geen leden toegestaan
Machtsverdeling	De ledenvergadering is het hoogste orgaan	Het bestuur heeft alle zeggenschap
Besluitvorming	Democratisch: elk lid één stem	Bestuurlijk: bestuur beslist zelfstandig
Oprichting	Via notaris (bij volledige rechtsbevoegdheid) of informeel	Altijd via notaris met notariële akte
Doel	Gezamenlijk belang van leden	Algemeen of maatschappelijk belang
Aansprakelijkheid	Bestuur privé aansprakelijk bij informele vereniging of wanbestuur	Alleen bij wanbestuur of nalatigheid

Een vereniging is dus een club van mensen die samen beslissen, of dat nou over de contributie, het jaarfeest of de kleur van de clubtrui gaat. Een stichting is juist handig als je geen ledenstructuur wilt, bijvoorbeeld bij een goed doel, fonds of maatschappelijk project.

Wist je dat Nederland in 2025 ongeveer 65.000 stichtingen telt tegenover ruim 45.000 verenigingen? Samen vormen ze de ruggengraat van ons vrijwilligerswerk. (Bron: Ondernemersplein)

Een stichting is efficiënter (besluiten gaan sneller), maar ook minder democratisch. Een vereniging is democratischer (meer inspraak), maar daardoor soms trager. Het is dus een beetje kiezen tussen “iedereen mag meedenken” en “we regelen het gewoon”.

Belangrijk: je kunt een vereniging niet zomaar omzetten in een stichting (of andersom). Denk dus goed na over de vorm vóórdat je naar de notaris gaat. Dat bespaart je later een hoop gedoe en dubbele oprichtingskosten. Wil je de verschillen nog eens overzichtelijk zien? Bekijk dan ook ons overzicht van rechtsvormen voor ondernemers of lees onze aparte pagina over de stichting als rechtsvorm.

Tip: als jij vooral de kar wilt trekken en liever niet in eindeloze ledenvergaderingen belandt, dan is een stichting waarschijnlijk een betere keuze. Wil je juist democratisch besluiten en samen draagvlak opbouwen, dan past de rechtsvorm vereniging beter bij jou.

• Petra
• Legal Counsel

Aansprakelijkheid van bestuurders

Bestuurder zijn van een vereniging is eervol… Tot er iets misgaat 😉. Dan kan het ineens voelen alsof je van penningmeester bent gepromoveerd tot hoofd aansprakelijkheid. Gelukkig is het meestal goed te overzien, zolang je weet hoe het zit met de vereniging aansprakelijkheid bestuur.

Vereniging met volledige rechtsbevoegdheid

Heb je je vereniging officieel opgericht via de notaris en ingeschreven bij de KvK? Mooi. Dan is de vereniging zelf aansprakelijk voor schulden of verplichtingen, niet jij als bestuurder. Toch zijn er een paar situaties waarin de Belastingdienst of een schuldeiser ineens op jouw persoonlijke deurmat kan kloppen:

• Wanbestuur: als je bewust onverantwoord handelt of grote financiële risico’s neemt (“We zetten alles op rood, jongens!”).
• Nalatigheid: als je weet dat er geldproblemen zijn, maar doet alsof het vanzelf goedkomt.
• Slechte administratie: geen boekhouding, geen notulen, geen overzicht? Dan kan de wet je alsnog als nalatig beschouwen.

Zolang je zorgvuldig handelt, besluiten vastlegt en je administratie op orde is, zit je goed. Oftewel: doe wat je zegt, noteer wat je doet, en bewaar de bonnen.

Wist je dat…

Bestuurders in Nederland vaker aansprakelijk worden gesteld vanwege nalatigheid of een slordige administratie dan vanwege fraude of opzet? Een vergeten btw-aangifte of onduidelijke boekhouding komt simpelweg veel vaker voor dan bewuste misstappen. (Bron: MAAK Advocaten)

Vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid

Bij een informele vereniging (dus zonder notaris en vaak zonder KvK-inschrijving) ligt de vereniging aansprakelijkheid bestuur een stuk zwaarder. Daar zijn bestuurders in principe altijd privé aansprakelijk voor de financiële verplichtingen van de vereniging. Oftewel: gaat het mis, dan kan de penningmeester ook z’n eigen spaarrekening zien krimpen.

Wordt de vereniging later alsnog ingeschreven bij de KvK, dan verklein je dat risico. Bestuurders blijven dan alleen privé aansprakelijk als de vereniging niet aan haar verplichtingen kan voldoen.

Tip: Inschrijven bij de KvK is als een helm op de fiets. Niet verplicht voor iedereen, maar je bent blij dat je ’m op hebt als er iets misgaat.

Bestuursaansprakelijkheidsverzekering

Zelfs de meest zorgvuldige bestuurder kan een fout maken. Een vergeten aangifte, een mislukte subsidieaanvraag of een financiële tegenvaller: het kan iedereen overkomen. Daarom is een bestuursaansprakelijkheidsverzekering geen overbodige luxe, zeker als je vereniging groter wordt of met externe partners werkt. Zo’n verzekering dekt bestuurders tegen persoonlijke claims bij bestuursfouten. Of zoals de verzekeraars het zeggen: “Voor als goede bedoelingen onverwacht geld kosten.”

Tip: bespreek binnen je bestuur wie waarvoor verantwoordelijk is. De meeste problemen ontstaan niet door onwil, maar door onduidelijkheid. En dat is zonde, zeker als iedereen gewoon z’n best doet om de club draaiende te houden.

• Petra
• Legal Counsel

Conclusie: is een vereniging de juiste keuze voor jou?

Een vereniging is de ideale rechtsvorm als je samen iets wilt opbouwen. Het draait om samenwerking, democratie en betrokkenheid. En ja, soms ook om lange vergaderingen over de kleur van de clubshirts. De voordelen zijn duidelijk: je hebt geen startkapitaal nodig, er zijn fiscale vrijstellingen mogelijk, en bij een formele oprichting via de notaris vereniging oprichten geniet je van beperkte vereniging aansprakelijkheid bestuur. De keerzijde? Wat meer administratie, meer overlegmomenten en de nodige notulen. Maar hé, dat hoort een beetje bij het samen doen.

Kort gezegd: kies een rechtsvorm vereniging als je gezamenlijk iets moois wilt neerzetten zonder winstoogmerk, en bereid bent om samen beslissingen te nemen. Groot én klein. Of het nu gaat om een buurtinitiatief, een culturele club of een groep ondernemers met een missie: als iedereen zijn steentje bijdraagt, groeit het vanzelf. En mocht je vereniging sneller groeien dan verwacht (met meer leden, personeel of zelfs een eigen clubhuis), dan is het slim om tijdig te kijken naar extra financiële ruimte.

Veelgestelde vragen

Wat is het verschil tussen een vereniging en een stichting?

Een vereniging draait om leden: ze beslissen samen in de ledenvergadering. Een stichting heeft geen leden; daar beslist alleen het bestuur. Mocht je het op een feestje willen uitleggen: bij een vereniging zeg je “we”, bij een stichting zeg je “ik”.

Wat kost het oprichten van een vereniging?

Een formele vereniging (met notaris) kost gemiddeld tussen de €450 en €850, plus €80 voor de KvK-inschrijving. Een informele vereniging oprichten kan gratis, maar dan ben je als bestuurder wél persoonlijk aansprakelijk. Goedkoop, tot het misgaat.

Is een vereniging belastingplichtig?

Dat hangt af van je activiteiten. Voert je vereniging commerciële activiteiten uit, dan kan ze vennootschapsbelasting (VPB) moeten betalen. Kleine verenigingen blijven meestal vrijgesteld, zolang ze minder dan €15.000 winst per jaar maken (of minder dan €75.000 in vijf jaar).

Wie is aansprakelijk bij een vereniging?

Bij een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid is de vereniging zelf aansprakelijk. Alleen bij wanbestuur of grove nalatigheid kunnen bestuurders persoonlijk worden aangesproken. Bij een informele vereniging ligt dat anders: daar ben je als bestuurder zélf verantwoordelijk. Oftewel: geen notaris betekent óók meer risico.

Moet je een vereniging inschrijven bij de KvK?

Een vereniging met volledige rechtsbevoegdheid moet worden ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Voor een informele vereniging is het niet verplicht, maar wel slim. Het biedt bescherming voor bestuurders én zorgt ervoor dat de Belastingdienst je serieuzer neemt.