Het relatiebeding: je klanten blijven van jou!

Met het liefdesleven van je werknemers heeft een relatiebeding gelukkig niets te maken. Het heeft alles te maken met wat je personeel na einde dienstverband mag met jouw klanten en opdrachtgevers. Laten we wel wezen, je hoopt die lucratieve innige band met je klanten uiteraard te behouden. Tot de dood ons scheidt gaat misschien een beetje ver, maar een relatiebeding kan daarom een belangrijk onderdeel zijn van arbeidscontracten die je je medewerkers aanbiedt.

Wat is een relatiebeding eigenlijk?

Een relatiebeding kan onderdeel zijn van een arbeidsovereenkomst. Je voorkomt ermee dat werknemers na uitdiensttreding zakelijke contacten onderhouden of samenwerken met je klanten, leveranciers of andere partners.

Zie het als een soort concurrentiebeding, maar dan gericht op zakenrelaties. Vaak is het een bak formele taal om af te spreken dat je werknemer na zijn of haar vertrek niet achter de klanten van je bedrijf aangaat. Hoe ver die afspraken gaan, bepaal je zelf. Of eigenlijk samen, want je medewerker moet akkoord gaan.

De inhoud van een relatiebeding

Je mag zelf bepalen of je een relatiebeding in arbeidsovereenkomsten zet en hoe de inhoud eruitziet. Volgens de wet zijn er namelijk geen eisen aan de afspraken die je maakt. Je hoeft het wiel ook weer niet opnieuw uit te vinden, dit zijn een paar veelgebruikte bepalingen:

• Het type relaties waarvoor je werknemer niet mag werken
• De periode waarin het relatiebeding geldt, bijvoorbeeld 1 of 2 jaar
• Het geografisch gebied waarbinnen het relatiebeding geldt
• Een boeteclausule voor het overtreden van de afspraak
• Het zwaarwegend bedrijfsbelang van jou als werkgever

Of een medewerker ontslag neemt, ontslagen wordt of met een vaststellingsovereenkomst vertrekt maakt niet uit. In al die gevallen gelden de afspraken uit het relatiebeding.

Een voorbeeld van een relatiebeding

In arbeidsovereenkomsten zie je vaak een vergelijkbaar relatiebeding:

“Het is de werknemer zonder schriftelijke toestemming van werkgever niet toegestaan om gedurende 12 maanden na afloop van deze arbeidsovereenkomst op enige manier zakelijke contacten aan te gaan of te onderhouden met relaties van de werkgever.

Relaties van werkgever zijn alle natuurlijke personen, bedrijven en organisaties waarmee werkgever in het jaar voorafgaand aan het einde van deze arbeidsovereenkomst zakelijke contacten heeft onderhouden. Daaronder vallen ook (rechts)personen waarmee de werkgever in onderhandeling is of is geweest om diensten en/of producten te leveren.

Bij overtreding van het relatiebeding is werknemer aan de werkgever een onmiddellijk opeisbare boete verschuldigd van € 5.000 per overtreding. Deze boete is te vermeerderen met € 500 voor iedere dag (of gedeelte daarvan) dat de overtreding voortduurt.”

Zoals je ziet, staat in het relatiebeding voorbeeld expliciet benoemd wat relaties precies inhouden en gedurende welke termijn de oud-medewerker aan het relatiebeding gehouden wordt. Ook staat er een boeteclausule in. De gevolgen als een medewerker het relatiebeding overtreedt zijn hartstikke duidelijk.

Relatiebeding in een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd

Je mag een relatiebeding alleen in een contract voor onbepaalde tijd opnemen.

Als je niet aan deze voorwaarden voldoet, is het relatiebeding ongeldig:

• Het relatiebeding is schriftelijk overeengekomen tussen werkgever en werknemer
• De werknemer is meerderjarig

Hoewel een motivatie van het relatiebeding niet verplicht is, is het wel slim om die op te nemen. Als een rechter zich in een vervelend geval over het relatiebeding moet buigen, beoordeelt hij ook inhoudelijk of het relatiebeding nodig is. En commerciële belangen zijn niet automatisch ook zwaarwegende bedrijfsbelangen.

Kort gezegd: als die belangen hetzelfde zijn als die van elk willekeurig bedrijf, dan beslist de rechter vaak in het voordeel van de medewerker. Het relatiebeding is dan volgens de rechter niet noodzakelijk.

Je moet echt aannemelijk maken waarom je de bescherming van een relatiebeding nodig hebt. Specifieke kennis over je klanten of commerciële zaken zijn niet genoeg. Ze gelden in principe voor elk bedrijf waar iemand vertrekt. Als je die specifieke kennis of commerciële zaken expliciet benoemt, heb je meer kans op succes.

Relatiebeding in een tijdelijk contract

De regel is dat je in een tijdelijk contract geen relatiebeding mag opnemen.

Er is één uitzondering: zwaarwegende bedrijfsbelangen. Als het gaat om bijvoorbeeld specialistische kennis of om bepaalde bedrijfsinformatie te beschermen, zijn er redenen te bedenken waarom je een relatiebeding in een tijdelijk contract opneemt.

In de arbeidsovereenkomst moet je als werkgever zo duidelijk mogelijk omschrijven wat de bedrijfsbelangen zijn. Als het om specialistische kennis gaat, moet je expliciet noemen wat dat inhoudt. Zonder motivering is het relatiebeding ongeldig.

Net als in een contract voor onbepaalde tijd, zijn commerciële belangen niet automatisch ook zwaarwegende bedrijfsbelangen. Ze gelden voor elk bedrijf waar iemand vertrekt. Motiveer waarom je als werkgever de bescherming van een relatiebeding nodig hebt.

Een relatiebeding voor zzp’ers gebruiken

Als je zzp’ers inhuurt mag je geen relatiebeding afspreken. Wettelijk gezien is er in dit geval geen sprake van een verhouding net als een werkgever en werknemer. De zzp’er is een zelfstandig ondernemer en geen onderdeel van je bedrijf. Duh.

Maar als een medewerker je bedrijf verlaat om in dezelfde branche als zzp’er te gaan werken? Dan kun je je weer wel beroepen op het relatiebeding. Hij of zij mag niet achter jouw klanten, leveranciers of andere partners aan. Moet het natuurlijk wel in de arbeidsovereenkomst staan.

Overtreding van het relatiebeding

Als er een boeteclausule in het relatiebeding staat, dan moet je oud-werknemer een boete betalen als hij of zij zich niet houdt aan het relatiebeding. Je eist die boete op via de rechter.

Zonder expliciete boeteclausule kun je als werkgever een schadevergoeding vorderen, als je oud-werknemer het relatiebeding overtreedt. In sommige gevallen wordt zelfs de nieuwe werkgever erop aangesproken in de rechtszaal. Die profiteert immers van de overtreding door de werknemer

Het relatiebeding laten vervallen

Net als dat je iemand kunt houden aan het relatiebeding, kun je het ook laten vervallen en de vertrekkende medewerker vrij spel te geven. Hangt helemaal af van jullie relatie, maar het kan en mag gewoon. Zet het op papier, zet er allebei jullie handtekening onder en het is geregeld.

Het verschil tussen een relatiebeding en een concurrentiebeding

Een relatiebeding gaat over het onderhouden van zakelijke contacten met de relaties van je bedrijf. Als je medewerker ergens anders aan de slag gaat, of een eigen bedrijf begint, mag hij het type relaties waarover jullie afspraken hebben gemaakt niet benaderen. Met de bepaling voorkom je dus dat je oud-medewerker acquisitie kan doen onder jouw klanten.

Het concurrentiebeding gaat over het werken voor je concurrenten. Hierin leg je vast dat een medewerker na vertrek uit je bedrijf een bepaalde termijn niet mag werken voor concurrenten, bijvoorbeeld in een bepaald geografisch gebied. Ook als je oud-medewerker een eigen bedrijf begint, geldt het concurrentiebeding.

Een voorbeeld: heb je een relatiebeding maar geen concurrentiebeding opgenomen in een arbeidscontract? Dan mag je werknemer niet voor je klanten gaan werken of zakelijke contacten met je onderhouden. Wel mag je oud-werknemer voor een concurrent gaan werken.

Kies je voor een relatiebeding of laat je het los?

Of je je bedrijf zoveel mogelijk wil beschermen of juist gelooft in volledige vrijheid voor je oud-medewerkers is aan jou. Een relatiebeding maakt veel duidelijk, maar kan werknemers ook beperken. Voor hardwerkende ondernemers geeft het relatiebeding een zekere rust en bescherming. Maak een keuze die voor jou goed voelt!