Kredietrisico: dit is de betekenis

Als je ooit geld hebt uitgeleend aan een vriend met grootse plannen en het nooit hebt teruggezien, dan heb je zelf een vorm van kredietrisico ervaren. Dit risico geldt niet alleen voor mensen die hun vrienden iets te veel vertrouwen, maar vooral voor banken, investeerders en bedrijven die leningen of krediet verstrekken. Maar hoe groot is dat risico precies? Hoe bepaal je of een kredietnemer betrouwbaar is? En vooral: hoe zorg je ervoor dat jij als ondernemer of investeerder niet met de schade blijft zitten?

Kredietrisico is het risico dat iemand die een lening of krediet heeft ontvangen, niet op tijd of helemaal niet terugbetaalt. Dit kan gebeuren omdat de kredietnemer (debiteur) failliet gaat, cashflowproblemen heeft of simpelweg nalatig is. Voor de partij die het geld verstrekt, de kredietverstrekker, betekent dit een risico op verlies. Daarom doen banken, bedrijven en investeerders er alles aan om in te schatten hoe groot de kans is dat een kredietnemer zijn verplichtingen nakomt. Kredietrisico kent drie verschillende vormen:

• Beleggingsrisico – Investeerders die obligaties of leningen verstrekken, kunnen geld verliezen als de uitgevende partij failliet gaat of betalingsproblemen heeft.
  
• Debiteurenrisico – Het risico dat klanten hun facturen niet op tijd betalen. Dit is vooral relevant voor ondernemers die op rekening leveren.
  
• Lenerisico – Banken en kredietverstrekkers lopen het risico dat een lener een lening niet terugbetaalt.

Voor wie is kredietrisico relevant?

Kredietrisico speelt een rol bij iedereen die geld uitleent of goederen en diensten levert zonder dat er direct betaald wordt. Denk aan banken en financiële instellingen, die het risico lopen dat klanten hun hypotheek of lening niet terugbetalen (Hallo!👋). Ondernemers die op rekening leveren kunnen te maken krijgen met klanten die hun facturen niet op tijd betalen. Ook particuliere investeerders lopen risico als de lener zijn verplichtingen niet nakomt, bijvoorbeeld bij crowdfunding of obligaties. Wie een zakelijke lening wil afsluiten, krijgt altijd te maken met een inschatting van het kredietrisico.

Hoe wordt kredietrisico beoordeeld?

Voordat iemand een lening verstrekt, wordt eerst gekeken hoe groot het risico is dat het geld wordt terugbetaald. Dit proces heet een kredietbeoordeling en draait om een paar belangrijke vragen:

• Heeft de lener een goede kredietgeschiedenis?
• Heeft de lener voldoende inkomsten om de schuld af te lossen?
• Zijn er onderpanden beschikbaar om de lening te dekken?
• Wat zeggen de economische omstandigheden en marktontwikkelingen?

Niet elk bedrijf heeft met hetzelfde kredietrisico te maken. Waar de een moeiteloos financiering krijgt, moet de ander flink springen om een lening los te krijgen. Uit een publicatie van het Centraal Planbureau (CPB) blijkt dat grotere bedrijven doorgaans een hogere schuldratio hebben dan kleinere ondernemingen. Dit betekent dat ze makkelijker toegang hebben tot krediet en financiering, terwijl kleinere bedrijven vaak afhankelijker zijn van hun eigen middelen of beperkt krediet krijgen. Dit kan bijdragen aan een verhoogd risico op wanbetalingen, vooral in economisch onzekere tijden. Een kredietbeoordeling is een van de belangrijkste manieren om het kredietrisico te verkleinen en te bepalen of een lener betrouwbaar is. Financiële instellingen gebruiken hiervoor complexe modellen, maar het principe is eenvoudig: hoe groter de kans op terugbetaling, hoe lager het kredietrisico.

Beperk je kredietrisico door je klanten vooraf te screenen. Vraag bijvoorbeeld om jaarcijfers of kredietrapporten voordat je een grote order accepteert.

• Carine
• Business Controller

De belangrijkste factoren bij een kredietbeoordeling

1. Kredietgeschiedenis: heeft de lener een betrouwbaar verleden?

Een lener met een positieve kredietgeschiedenis – iemand die in het verleden zijn leningen en rekeningen op tijd heeft betaald – wordt als minder risicovol beschouwd.

In Nederland wordt dit bijgehouden door instanties zoals het Bureau Krediet Registratie (BKR). Een negatieve BKR-registratie kan het veel lastiger maken om een nieuwe lening te krijgen.

2. Omzet en winst: zijn er genoeg inkomsten?

Een bedrijf kan een hoge omzet draaien, maar als de kosten net zo hard oplopen, blijft er weinig over om een lening af te lossen. Daarom wordt gekeken naar:

• Omzet: Hoeveel geld komt er binnen?
• Winstmarge: Hoeveel blijft er over na aftrek van alle kosten?
• Cashflow: Hoeveel geld is er daadwerkelijk beschikbaar om leningen af te lossen?

3. Bestaande schulden: is er al een lange wachtrij?

Kredietverstrekkers checken hoeveel andere financiële verplichtingen een lener al heeft. Een bedrijf dat al meerdere leningen heeft lopen, krijgt minder snel extra krediet.

4. Onderpand: wat als het misgaat?

Sommige leningen worden verstrekt met onderpand, zoals vastgoed, machines of voorraad. Dit geeft de kredietverstrekker extra zekerheid.

5. Economische omstandigheden en sectorrisico

Niet alle sectoren zijn even stabiel. Horeca en bouwbedrijven hebben bijvoorbeeld vaker last van betalingsachterstanden dan bedrijven in de IT-sector met langlopende contracten. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat vooral kleinere bedrijven vaker moeite hebben met het verkrijgen van krediet, omdat zij minder financiële buffers hebben en banken strenger zijn in hun kredietbeoordeling.

Hoe beperk je kredietrisico?

Kredietrisico volledig vermijden is een illusie. Zelfs de meest kredietwaardige bedrijven kunnen in zwaar weer belanden, waardoor het risico nooit nul is. Maar je kunt er wél voor zorgen dat het risico beheersbaar blijft. Of je nu een ondernemer bent die op rekening levert, een investeerder die in bedrijven steekt of een kredietverstrekker die leningen verstrekt, het loont altijd om goed voorbereid te zijn. Een paar slimme maatregelen kunnen het verschil maken tussen een gezonde cashflow en een financiële nachtmerrie.

1. Kredietbeoordeling en risicomanagement

De eerste verdedigingslinie tegen kredietrisico is een zorgvuldige kredietbeoordeling. Dit betekent dat je onderzoekt hoe groot de kans is dat een klant of lener zijn betalingsverplichtingen nakomt. Er zijn verschillende methoden om dit te doen:

• Kredietrapporten opvragen bij bureaus zoals Graydon of Experian – Dit geeft een overzicht van de financiële gezondheid en betalingsgeschiedenis van een bedrijf. Heeft een onderneming een geschiedenis van late betalingen of zelfs wanbetaling? Dan is het verstandig om extra zekerheden in te bouwen.
• Het betalingsgedrag van de kredietnemer controleren via referenties – Vraag bij eerdere leveranciers of financiers hoe betrouwbaar een klant of bedrijf is geweest met betalingen. Vaak kom je via deze weg al waardevolle informatie tegen die niet in een standaard kredietrapport staat.
• Zelf een interne analyse doen op basis van financiële gegevens – Heeft een bedrijf een stabiele omzet en gezonde cashflow, of zitten er flinke schommelingen in? Hoge winstmarges zijn leuk, maar als het geld pas na zes maanden binnenkomt terwijl de kosten wél direct betaald moeten worden, kan dat alsnog voor problemen zorgen.

Voorbeeld uit de praktijk: Stel, je hebt een groothandel in elektronica en een nieuwe klant wil voor €50.000 aan producten bestellen op rekening. Het lijkt een mooie deal, maar na een snelle kredietcontrole blijkt dat het bedrijf een recente betalingsachterstand heeft bij meerdere leveranciers. Hieruit kun je opmaken dat ze mogelijk cashflowproblemen hebben. In zo’n geval is het verstandig om ofwel een kortere betaaltermijn af te spreken, een deel vooraf te laten betalen, of helemaal geen krediet te verstrekken.

2. Kredietlimieten instellen

Een veelgemaakte fout is dat bedrijven zonder duidelijke limieten op rekening verkopen, waardoor ze ineens voor grote financiële verrassingen komen te staan. Door een maximale kredietgrens af te spreken, zorg je ervoor dat je niet meer risico neemt dan je kunt dragen.

• Banken hanteren kredietlimieten op creditcards – Dit voorkomt dat iemand in één keer duizenden euro’s leent die hij misschien niet kan terugbetalen.
• Leveranciers kunnen dit principe ook toepassen – Door bijvoorbeeld een nieuwe klant eerst een kleine order op rekening te laten plaatsen en pas na bewezen betalingsgedrag hogere bedragen toe te staan.

Voorbeeld: Je runt een drukkerij en een nieuwe klant wil direct een bestelling plaatsen van €20.000 op rekening. Als je geen kredietlimiet hebt ingesteld, loop je het risico dat je productie- en materiaalkosten maakt zonder ooit betaald te worden. Door een limiet in te stellen en bijvoorbeeld een eerste order van maximaal €5.000 op rekening te accepteren, beperk je je risico.

3. Diversificatie van kredietportefeuille

Als investeerder of ondernemer is het gevaarlijk om afhankelijk te zijn van één grote debiteur. Want als die ene klant niet betaalt, kan je cashflow in gevaar komen waardoor het kredietrisco hoger is. Door je risico’s te spreiden over meerdere klanten, sectoren of markten, voorkom je dat een enkele wanbetaling je financiële stabiliteit ondermijnt.

Slimme strategieën:

• Werk niet met maar één grote klant die verantwoordelijk is voor het merendeel van je omzet.
• Spreid investeringen over verschillende sectoren om te voorkomen dat je wordt geraakt door sector-specifieke economische tegenvallers.
• Gebruik verschillende afzetmarkten: als één markt instort, kun je terugvallen op een andere.

Voorbeeld: Een bouwbedrijf levert jarenlang exclusief aan een grote aannemer. Als die aannemer failliet gaat, blijft het bouwbedrijf achter met een gigantische onbetaalde rekening. Als ze vooraf ook zaken hadden gedaan met andere klanten, zou de impact minder groot zijn geweest.

4. Gebruik van onderpand

Bij grotere leningen of krediettransacties wordt vaak onderpand gevraagd. Dit verkleint het risico voor de kredietverstrekker, omdat er in geval van wanbetaling een fysiek of financieel vangnet is.

Veelgebruikte vormen van onderpand zijn:

• Vastgoed – Bijvoorbeeld een hypotheek op een bedrijfspand. Als de lener niet betaalt, kan de kredietverstrekker beslag leggen op het pand en dit verkopen.
• Machines of voertuigen – Wordt vaak toegepast in de transport- en productiesector. Een bank of financier kan bijvoorbeeld een vrachtwagen als onderpand gebruiken bij een lening.
• Vorderingen – Een onderneming kan haar openstaande facturen als onderpand geven. Dit wordt ook wel pandrecht op vorderingen genoemd.

Voorbeeld: Een transportbedrijf heeft een lening nodig om een nieuw wagenpark aan te schaffen. Door de vrachtwagens als onderpand te gebruiken, verkleint de kredietverstrekker het risico. Mocht het transportbedrijf failliet gaan, dan kunnen de vrachtwagens worden verkocht om de lening (gedeeltelijk) terug te betalen.

Wat gebeurt er als een kredietnemer niet betaalt?

Zelfs met een zorgvuldige beoordeling kan het misgaan. Klanten kunnen failliet gaan, marktomstandigheden kunnen veranderen en soms heb je gewoon pech. Gelukkig zijn er dan nog verschillende opties.

1. Herinneringen en betalingsregelingen

In veel gevallen is een openstaande betaling geen onwil, maar een tijdelijk cashflowprobleem. Een vriendelijke betalingsherinnering of een flexibele betalingsregeling kan helpen.

• Stuur een duidelijke herinnering met een nieuwe deadline.
• Bied een gespreide betaling aan als de klant tijdelijk krap bij kas zit.

Voorbeeld: Een trouwe klant heeft normaal gesproken geen problemen met betalen, maar kampt nu met een seizoensdip. Door een kort uitstel te geven of een betaling in termijnen toe te staan, kun je de klant helpen zonder het risico op verlies direct af te schrijven.

2. Incassotraject of overdracht aan een incassobureau

Als een debiteur structureel niet betaalt, kan een bedrijf besluiten de vordering uit handen te geven aan een incassobureau of een gerechtsdeurwaarder. Dit kost vaak een deel van het openstaande bedrag, maar kan alsnog beter zijn dan helemaal niets ontvangen.

• Een incassobureau kan proberen de schuld via een minnelijk traject te innen.
• Een gerechtsdeurwaarder kan juridische stappen ondernemen om betaling af te dwingen.

Voorbeeld: Een softwarebedrijf heeft een klant die al maanden een openstaande factuur heeft. Na meerdere herinneringen zonder resultaat, schakelen ze een incassobureau in. Binnen een maand wordt de betaling alsnog geregeld.

3. Kredietverzekering

Veel bedrijven sluiten een kredietverzekering af om zich te beschermen tegen wanbetaling. Dit is vooral handig als je met grote bedragen werkt of exporteert naar risicovolle markten.

Hoe werkt het?

• Je betaalt een premie aan een kredietverzekeraar.
• Bij wanbetaling dekt de verzekering een groot deel van de schade.
• Dit is vooral nuttig bij internationale handel, waar betalingsrisico’s hoger kunnen zijn.

Voorbeeld: Een Nederlands bedrijf levert goederen aan een klant in Zuid-Amerika. Vanwege economische instabiliteit in dat land sluiten ze een kredietverzekering af. Wanneer de klant failliet gaat, dekt de verzekering een groot deel van de openstaande factuur.

Kredietrisico: Geen Russisch Roulette, maar een slimme strategie

Kredietrisico hoort bij zakendoen, maar door slimme maatregelen kun je de schade beperken. Door kredietbeoordelingen uit te voeren, kredietlimieten te hanteren, je portefeuille te diversifiëren en onderpand te vragen, kun je je risico sterk verkleinen. Heb je een zakelijke lening nodig en wil je weten hoe wij bij BridgeFund omgaan met kredietrisico? Op onze pagina over zakelijke financieringen leggen we uit hoe wij financieringen beoordelen en welke factoren we meenemen in onze risicoanalyse.