Rentabiliteit: dit is de betekenis

Vraag een willekeurige ondernemer hoe het met z’n bedrijf gaat en de kans is groot dat je iets hoort als: “Druk, maar goed hoor!” Of: “We groeien lekker.” Klinkt gezond, maar zegt natuurlijk nog niks over hoe winstgevend het allemaal is. En precies daar komt rentabiliteit om de hoek kijken. Het is de rekenkundige reality check voor ondernemers: hoeveel winst haal je eigenlijk uit je investering?

Rentabiliteit (ook wel rendabiliteit genoemd) is een term die wordt gebruikt om de winstgevendheid van een bedrijf te beschrijven. Het meet de verhouding tussen de winst van een bedrijf en het geïnvesteerde vermogen. Simpel gezegd: weet het bedrijf de investeringen effectief om te zetten in winst? Hoe beter die verhouding is, hoe hoger de rentabiliteit. 

Waarom is het belangrijk?

Stel: je bedrijf draait een miljoen euro omzet per jaar. Klinkt indrukwekkend. Maar als je daar maar 10.000 euro winst op maakt, dan is je marge flinterdun en je rentabiliteit dus laag. En dát is wat investeerders, banken en slimme ondernemers interessant vinden: wat blijft er over onder de streep?

Een hoge rentabiliteit betekent dat je goed bezig bent: je haalt veel winst uit het geld dat in je bedrijf zit. Een lage rentabiliteit? Dan is het tijd om de cijfers eens flink onder de loep te nemen. Of je nu meer wilt lenen, investeerders zoekt of gewoon jezelf wilt trakteren op een extra bitterbal: rentabiliteit speelt mee.

De drie soorten rentabiliteit

Niet alle winst is gelijk geschapen. Rentabiliteit komt in verschillende smaken, afhankelijk van wiens geld je eigenlijk aan het renderen bent:

Rentabiliteit van het eigen vermogen (REV)

Dit is het rendement op jouw eigen geld. De centen die je zelf in de onderneming hebt gestoken. Dit cijfer vertelt je of jouw investering de moeite waard is.

Formule:

REV = (nettowinst / gemiddeld eigen vermogen) x 100

Voorbeeld:

Je hebt aan het begin van het jaar 50.000 euro aan eigen vermogen, aan het eind 70.000 euro. Gemiddeld is dat 60.000 euro. Je hebt 15.000 euro nettowinst gemaakt.

REV = (15.000 / 60.000) x 100 = 25%

Niet gek. Elke euro die je zelf in de zaak hebt gestopt, levert dus 25 cent winst op.

Rentabiliteit van het vreemd vermogen (RVV)

Dit gaat over het geld dat je geleend hebt: van de bank, familie, of die rijke oom die ergens in Dubai woont. Het geeft aan hoeveel rente je betaalt over het geleende geld.

Formule:

RVV = (betaalde rente / gemiddeld vreemd vermogen) x 100

Voorbeeld:

Je hebt gemiddeld 100.000 euro aan leningen uitstaan. Je betaalt daar 8.000 euro rente over in een jaar.

RVV = (8.000 / 100.000) x 100 = 8%

Daar kun je mee thuiskomen. Lager is beter: hoe minder rente je betaalt, hoe gunstiger voor je winst.

Rentabiliteit van het totaal vermogen (RTV)

RTV kijkt naar het complete plaatje: eigen + vreemd vermogen. Hoeveel rendement haal je uit álles wat in het bedrijf zit?

Formule:

RTV = (bedrijfsresultaat / gemiddeld totaal vermogen) x 100

Voorbeeld:

Je hebt gemiddeld 200.000 euro aan totaal vermogen en je bedrijfsresultaat is 30.000 euro.

RTV = (30.000 / 200.000) x 100 = 15%

Handig om te weten: deze formule geeft je ook inzicht in hoe goed je bedrijf presteert los van de manier waarop het is gefinancierd.

En wat is dan een ‘goede’ rentabiliteit?

Dat ligt eraan. Een friettent op de hoek hoeft echt geen 25% rentabiliteit te halen om gezond te zijn. Maar draai je een hippe SaaS-startup, dan verwachten investeerders wel dat elke ingelegde euro flink wat winst oplevert. Er is dus geen universeel “dit is goed”-cijfer dat voor elk bedrijf geldt. Maar om je toch een beetje richting te geven, zijn dit de vuistregels:

• REV (rentabiliteit op eigen vermogen): Minimaal 10% is lekker bezig. Dat betekent dat je eigen inbreng mooi rendeert. Zit je structureel onder de 5%? Dan is het misschien tijd om met een frisse blik naar je businessmodel te kijken. Of je prijzen. Of je kostenstructuur. Of alles tegelijk.
• RVV (rentabiliteit op vreemd vermogen): Hier geldt juist: hoe lager, hoe liever. Want dit gaat over de rente die je betaalt op geleend geld. Zit je onder de 6 à 8%, dan doe je het prima. Hoger dan dat, en je gaat mogelijk meer betalen voor je geld dan dat je eraan verdient. En dan wordt zelfs een kleine lening ineens een dure hobby.
• RTV (rentabiliteit op totaal vermogen): Tussen de 5 en 10% zit je in de comfortzone. Kom je boven de 15%? Dan mag je jezelf een schouderklopje (en misschien een taartje) geven. Dat betekent namelijk dat je hele kapitaal – zowel eigen als geleend – behoorlijk wat rendement oplevert. Lekker bezig.

Maar… en dit is een grote maar: cijfers zonder context zijn een beetje zoals een horloge zonder tijd: het ziet er misschien gelikt uit, maar je hebt er niet zoveel aan. Een REV van 12% zegt namelijk weinig als je concurrent 18% haalt. Of als jij vorig jaar nog op 20% zat. Het draait om de vergelijking: hoe presteer jij ten opzichte van je eigen track record en ten opzichte van je branchegenoten?

Een goede rentabiliteit is dus niet alleen een getal, maar een verhaal. Stijgt je rentabiliteit jaar op jaar? Dan zit je op de goede weg. Daalt-ie, of stagneert-ie terwijl de rest van je branche piekt? Dan is het tijd voor een kritische blik. Misschien zijn je marges gekrompen, of ben je te veel gaan leunen op vreemd vermogen. In dat geval: bijsturen, en snel een beetje.

Wil je écht weten hoe jij scoort? Vergelijk jezelf dan met cijfers uit jouw sector. De Kamer van Koophandel en platforms zoals CBS StatLine geven je inzicht in gemiddelden per branche. En ja, dat vereist even graven in spreadsheets, maar het levert je wél een realistisch beeld op van waar je staat.

Verbeter je rentabiliteit door je kosten te verlagen en omzetgroei te stimuleren zonder extra financiële risico’s te nemen.

• Carine
• Business Controller

Hoe verbeter je je rentabiliteit?

Rentabiliteit verbeteren klinkt als iets voor financiële tovenaars in dure pakken, maar gelukkig kun jij daar als ondernemer gewoon zelf mee aan de slag. En nee, je hoeft geen spreadsheet-freak te zijn (al helpt het wel een beetje). Uiteindelijk draait het om één simpele vraag: hoe kun je meer winst halen uit het vermogen dat je al hebt geïnvesteerd? Oftewel: slimmer werken in plaats van harder. Hieronder vind je vier praktische strategieën die je direct kunt toepassen.

1. Verhoog je omzet zonder dat je kosten net zo hard meestijgen

Ja hoor, daar heb je ‘m: de klassieker. Meer omzet zonder dat de kosten als een schaduw achter je aan blijven hollen. Makkelijker gezegd dan gedaan? Zeker. Maar met een beetje creativiteit is er vaak meer mogelijk dan je denkt.

Voorbeelden die werken:

• Slimmere prijsstrategieën: Kijk eens kritisch naar je prijzen. Vraag je nog steeds hetzelfde als drie jaar geleden, terwijl je waarde (en kosten) zijn gestegen? Overweeg bijvoorbeeld psychologische prijsmodellen, zoals bundels of staffelkorting, die je marge juist verhogen.
• Upsell of cross-sell: Verkoop je een dienst? Bied een premium versie aan. Verkoop je een product? Koppel er accessoires aan. Klanten die al kopen, zijn vaak bereid om nét iets meer te besteden.
• Abonnementen of terugkerende inkomsten: Denk aan onderhoudscontracten, licenties of coachingstrajecten. Alles wat voorspelbare inkomsten oplevert zonder telkens nieuwe verkoopinspanningen, tilt je rentabiliteit naar een hoger niveau.
• Automatiseren waar mogelijk: Tools die je processen automatiseren kunnen een investering lijken, maar als ze op termijn uren werk uitsparen (of klanten beter helpen), stijgt je omzet zonder dat de personeelskosten meegroeien.

Het doel is dus niet alleen meer omzet, maar efficiënte omzet. Meer verdienen zonder extra mensen, vierkante meters of burn-outs.

2. Snijd rigoureus in overbodige kosten

Het is misschien niet het meest sexy onderdeel van ondernemen, maar kosten schrappen is een directe en effectieve manier om je rentabiliteit te verbeteren. Want: elke euro die je níét uitgeeft, telt net zo goed als extra winst.

Zo pak je het aan:

• Maak een maandelijkse kosten-check: Wat wordt er elke maand automatisch afgeschreven? Denk aan SaaS-tools, softwarelicenties, externe abonnementen. Veel ondernemers hebben nog steeds tools lopen die ooit ‘handig leken’.
• Onderzoek je huisvesting: Staat dat kantoorhok écht vol? Of betaal je huur voor ruimte waar alleen dozen stof liggen te vangen? Zeker in het hybride werken-tijdperk valt daar vaak winst te halen.
• Evalueer leveranciers en contracten: Denk aan internet, verzekeringen, energie, hosting. Zit je nog wel goed qua prijs-kwaliteitverhouding? Overstappen kan flink schelen.
• Druk op die onderhandelingstafel: Denk aan heronderhandelingen over inkoopprijzen, langlopende abonnementen of partners die openstaan voor schaalvoordeel.

Het voelt misschien alsof je op de kleintjes let, maar kleine aanpassingen kunnen bij elkaar een groot verschil maken. Minder uitgeven = hogere nettowinst = betere rentabiliteit. Cijfers liegen niet.

3. Optimaliseer je financieringsstructuur

Als geld lenen duurder wordt dan wat je ermee verdient, ben je in feite je eigen rendement aan het opeten. En dat is natuurlijk niet de bedoeling.

Hoe je dit aanpakt:

• Check je huidige rentepercentages: Zeker als je al een tijdje geleden hebt geleend, is de kans groot dat je rente hoger ligt dan nu nodig is. Onderzoek of je kunt herfinancieren tegen betere voorwaarden.
• Kijk kritisch naar je mix van eigen en vreemd vermogen: Soms is het slimmer om een deel van je lening af te lossen met eigen middelen (als je die hebt) – zeker als je daarmee rente bespaart die je rentabiliteit drukt.
• Pas op met ‘gemakkelijk geld’: Denk aan flexibele leningen of doorlopende kredieten met variabele rentes. Makkelijk beschikbaar, maar vaak ook aan de dure kant. Als je dit soort financieringen langdurig gebruikt, loopt je RVV snel op.
• Ga voor strategische leningen: Financier bijvoorbeeld alleen investeringen die daadwerkelijk bijdragen aan omzetgroei of kostenbesparing. Lenen voor een nieuwe espressomachine is top voor de sfeer, maar niet per se voor je rentabiliteit.

Je financieringsstructuur is als de fundering van je huis: als die niet goed staat, wiebelt alles erboven ook.

4. Beheer je werkkapitaal alsof het goud is

Veel ondernemers focussen op omzet en winst, maar vergeten wat er allemaal vastzit in de business. Denk aan voorraad die ligt te verstoffen of facturen die eindeloos blijven openstaan. Al dat geld? Dat is kapitaal dat niks voor je doet.

Concreet betekent dat:

• Factureer sneller en strakker: Hoe sneller jij je factuur de deur uit hebt, hoe eerder je betaald krijgt. Simpel, maar vaak onderschat.
• Stel kortere betalingstermijnen in: 60 dagen betalingstermijn is leuk voor je klant, maar minder voor jouw cashflow. Kijk of je dit kunt terugbrengen naar 14 of 30 dagen.
• Stuur actief op debiteurenbeheer: Laat facturen niet verslonzen. Gebruik reminders, automatische opvolging of werk samen met een factoringpartner als je sneller cash nodig hebt.
• Beheer je voorraad slimmer: Alles wat in je magazijn ligt, heeft geld gekost. En zolang het daar ligt, verdient het niks. Gebruik bijvoorbeeld voorraadbeheertools of stel minimum- en maximumvoorraden in op basis van verkoopdata.
• Onderhandel over uitgestelde betalingen aan leveranciers: Als je klanten sneller betalen en jij pas later hoeft te betalen, komt er letterlijk ruimte in je cashflow. En dat werkt door in je rentabiliteit.

Efficiënt werkkapitaalbeheer zorgt ervoor dat je geld aan het werk is, in plaats van op de bank (of in dozen) ligt te slapen.

Veelgemaakte fouten bij het inschatten van rentabiliteit

Laten we eerlijk zijn: zelfs de meest doorgewinterde ondernemers maken weleens een inschattingsfout. Want ja, ondernemers zijn óók gewoon mensen – met volle agenda’s, ambitieuze plannen en af en toe een iets te optimistische blik op hun cijfers.

Rentabiliteit lijkt op het eerste gezicht een simpel sommetje, maar er zijn nogal wat valkuilen waar je (voor je het weet) met open ogen in trapt. Hieronder zetten we de grootste fouten voor je op een rij. Zodat jij ze niet meer hoeft te maken. Of in elk geval: niet twee keer.

1. Winst verwarren met kasstroom

Ah, de klassieker. Je kijkt naar je jaarrekening en ziet een fijne winst onderaan de streep. Champagne! Toch? Tot je je bankrekening checkt en ziet dat er nauwelijks geld op staat. Hoe dan? Heel simpel: winst ≠ cash. Je kunt op papier winst maken terwijl er in werkelijkheid nauwelijks geld binnenkomt. Denk aan openstaande facturen, voorraden die nog niet verkocht zijn, of afschrijvingen die je resultaat beïnvloeden zonder dat er een euro daadwerkelijk van je rekening gaat.

Rentabiliteit kijkt naar winst, maar cashflow vertelt je wat je écht kunt uitgeven. Beiden zijn belangrijk, maar als je alleen naar winst kijkt, zie je slechts de helft van het plaatje.

2. Geen rekening houden met het gewaardeerd loon

Dit speelt vooral bij eenmanszaken en VOF’s. Want wie zichzelf niet op de loonlijst heeft staan, vergeet nogal eens z’n eigen arbeid mee te nemen in de kosten. Op papier lijkt je winst dan lekker hoog, maar in werkelijkheid heb je jezelf gewoon een jaar lang ‘gratis’ afgemat. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. Daarom werk je bij het berekenen van rentabiliteit met het zogeheten gewaardeerd loon: een inschatting van wat jij in loondienst zou verdienen voor hetzelfde werk.

Zonder dat gewaardeerde loon lijk je misschien winstgevender dan je bent. Maar ja: probeer daar je boodschappen maar eens van te betalen. Dus: tel jezelf mee. Altijd. Een handige richtlijn? Het CBS hanteert vaak gemiddelden per sector voor ondernemersbeloning. Dat geeft je een prima startpunt voor een realistische inschatting.

3. Te veel leunen op vreemd vermogen

Even een trucje tussendoor: als je vooral op vreemd vermogen draait (denk: leningen, leverancierskrediet), kan je RTV – de rentabiliteit op totaal vermogen – er fantastisch uitzien. Want: je hebt meer vermogen om mee te werken, dus ook meer kans op winst.

Maar let op: wat je aan de ene kant wint, betaal je aan de andere kant weer terug in de vorm van rente. Je RVV (rentabiliteit op vreemd vermogen) stijgt dan, en daarmee ook je financiële risico. Hoe meer je leunt op geleend geld, hoe kwetsbaarder je wordt bij tegenvallers. Je rentabiliteit kan dan dus een beetje misleidend aanvoelen: alsof je bedrijf super winstgevend is, terwijl je eigenlijk zwaar op de pof leeft.

Tip: probeer altijd een gezonde balans te houden tussen eigen en vreemd vermogen. Idealiter dek je investeringen deels met je eigen middelen, zodat je niet volledig afhankelijk bent van externe financiers (en hun voorwaarden).

4. Cijfers maar één keer per jaar bekijken

Kijk, we snappen het: je bent druk. Tussen sales, klanten, personeel, marketing en het zoeken naar tijd voor jezelf in, is ‘financiële analyse’ misschien niet je favoriete agendapunt. Maar rentabiliteit is geen kerstboom die je één keer per jaar van zolder haalt om even naar te kijken. Het is eerder de thermostaat van je onderneming: iets waar je regelmatig op moet checken.

Als je je cijfers alleen bij de jaarafsluiting bekijkt, ben je eigenlijk al te laat om tijdig bij te sturen. Dan zit je te analyseren met de benefit of hindsight, terwijl je liever live op het dashboard zit.

Beter idee:

• Kijk maandelijks of per kwartaal naar je winstgevendheid.
• Houd je REV, RVV en RTV bij in een spreadsheet of boekhoudpakket.
• Koppel je cijfers aan je strategie: wil je meer marge? Meer cashflow? Minder afhankelijk zijn van leningen?

Zo houd je grip op je rentabiliteit én kun je sneller schakelen als het nodig is. Fouten maken is immers menselijk. Maar als je weet welke valkuilen er zijn, kun je er netjes omheen lopen. Of er met een grote boog overheen springen. En dat is precies hoe je als ondernemer met verstand én gevoel je rentabiliteit opkrikt.

Meer weten ?

Rentabiliteit is geen saai rekensommetje voor je boekhouder. Het is de spiegel die laat zien hoe slim (of onhandig) je met je geld omgaat. En hé, als je het onder de knie hebt, klinkt “Druk, maar goed hoor!” ineens een stuk indrukwekkender. Bij BridgeFund zijn we dan ook dol op cijfers, maar nog meer op ondernemers die ze snappen. Wil je je rentabiliteit verbeteren of heb je groeiplannen waarvoor je financiering zoekt? Kijk dan eens hoe zakelijk lenen via BridgeFund werkt.