- Rentabiliteit meet de winstgevendheid van een bedrijf ten opzichte van het geïnvesteerde vermogen, met verschillende varianten.
- Berekeningen omvatten gemiddeld eigen vermogen voor rentabiliteit op eigen vermogen, betaalde rente voor rentabiliteit op vreemd vermogen en totaal vermogen voor rentabiliteit op totaal vermogen.
- Hoog rendement op eigen vermogen is gunstig, terwijl lage rente op vreemd vermogen streven is voor gezonde totale rentabiliteit.
Heb je geen flauw idee wat rentabiliteit eigenlijk betekent? Je bent niet de enige. Er bestaan meerdere soorten, waarvan er drie het belangrijkst zijn: rentabiliteit op eigen vermogen, rentabiliteit op vreemd vermogen en rentabiliteit op totaal vermogen. Say what?! Wat is daar het verschil tussen? En hoe kun je de rentabiliteit van je bedrijf berekenen?
Wat is rentabiliteit
Voordat we kunnen uitleggen hoe je de rentabiliteit van een bedrijf berekent, moeten we je eerst uitleggen wat het precies is. Rentabiliteit wordt ook weleens rendabiliteit genoemd. In dat laatste woord zit de betekenis al een beetje verscholen. Rentabiliteit zegt iets over hoe rendabel je bedrijf is.
Specifieker: het is de verhouding tussen de winst die een bedrijf maakt en het vermogen dat in het bedrijf geïnvesteerd is. Een bedrijf dat geïnvesteerd geld effectief om weet te zetten in winst (dus geld verdiend aan iedere geïnvesteerde euro), heeft een hoge rentabiliteit.
Rentabiliteit op eigen vermogen berekenen
Zoals we al aanstipten, zijn er drie soorten rentabiliteit. Laten we beginnen met de rentabiliteit op eigen vermogen (REV). Daarvoor moet je je jaarrekening (interne link) er weer even bij pakken, als het goed is heb je daarin je eigen vermogen (interne link) opgenomen. Je moet weten hoe hoog dit bedrag aan het begin en het einde van het boekjaar was.
Tel die twee bedragen bij elkaar op en deel het getal door twee. Je hebt nu je gemiddeld eigen vermogen uitgerekend. Om de rentabiliteit op je eigen vermogen te berekenen, heb je ook de nettowinst (interne link) van dat jaar nodig. Je deelt de nettowinst door het gemiddeld eigen vermogen, en dat bedrag vermenigvuldig je met honderd. Duizelt het je al? Geen probleem, hieronder volgt een rekenvoorbeeld.
- Eigen vermogen op 31 december 2021: 40.000
- Eigen vermogen op 31 december 2022: 45.000
- Gemiddeld eigen vermogen: 85.000 / 2 = 42.500
- Nettowinst 2021: 10.000
- REV (10.000/42.500 x 100): 23,5 procent
Iedere euro eigen vermogen heeft in dit fictieve bedrijf dus 23,5 cent winst opgeleverd. Best netjes, toch?
Rentabiliteit op vreemd vermogen berekenen
Dan is er nog de rentabiliteit op vreemd vermogen (RVV). Het woord vermogen klinkt misschien een beetje vreemd in deze context, want het gaat eigenlijk om schulden die het bedrijf heeft uitstaan. Denk aan leningen en crediteuren (interne link). Waar de RVV inzicht in geeft, is hoeveel rente je hier nu werkelijk over betaalt.
Natuurlijk heb je een rentebedrag afgesproken als je een lening afsluit, maar dat geeft geen volledig beeld. Als jij het geld van een lening zo weet te gebruiken dat je je winst verhoogt, doet het rentebedrag minder zeer. Stel dat je een lening afsluit voor een uiterst succesvolle marketingcampagne en je binnen no-time je voorraad hebt verkocht. Dan betaal je wel rente over je lening, maar je hebt ook veel meer geld verdiend dan dat je zónder die lening had gedaan. Daar geeft de rentabiliteit op vreemd vermogen inzicht in.
Als je wilt uitrekenen hoe hoog je rentabiliteit op vreemd vermogen is, moet je weten hoeveel rente je hebt betaald over je schulden in een bepaald jaar. Daarnaast moet je in de jaarcijfers opzoeken hoe hoog je vreemd vermogen was aan het begin en aan het eind van datzelfde jaar. Je deelt de betaalde rente door het gemiddelde vreemd vermogen, en je vermenigvuldigt dit getal met 100. We geven je weer een rekenvoorbeeld:
- Vreemd vermogen op 31 december 2021: 125.000
- Vreemd vermogen op 31 december 2022: 100.000
- Gemiddeld vreemd vermogen: 225.000/2 = 112.500
- Betaalde rente in 2022: 25.000
- RVV (25.000/112.500 x 100): 22 procent.
Dit fictieve bedrijf betaalt over iedere euro vreemd vermogen 0,22 cent rente. Dat is vrij veel. De RVV wil je juist zo laag mogelijk houden. Hoe minder rente je betaalt over je lening, hoe beter.
Rentabiliteit op totale vermogen berekenen
Naast eigen vermogen en vreemd vermogen hebben we ook nog de rentabiliteit op het totale vermogen (RTV). Eigenlijk is dit het getal waar het echt om draait. Want een hoge rentabiliteit op eigen vermogen is leuk, maar daar heb je niets aan als je rentabiliteit op vreemd vermogen dat getal teniet doet. Kortom: wil je écht weten hoe je bedrijf ervoor staat, moet je de RTV weten. Hoe je die rentabiliteit berekent?
Pak de nettowinst van een bepaald jaar en tel daar de betaalde rente plus belasting bij op. Je deelt dit bedrag door het gemiddeld totaal vermogen en je vermenigvuldigt dat bedrag met 100. Dat is je RTV. Ja ja, weer een rekensommetje om het overzichtelijker te maken.
- Nettowinst 2022: 50.000
- Te betalen rente: 5.000
- Belasting: 10.000
- Totaal: 65.000
- Totaal vermogen 31 december 2021: 150.000
- Totaal vermogen 31 december 2022: 175.000
- Gemiddeld totaal vermogen: 150.000 + 175.000 / 2 = 162.500
- 65.000 (winst + rente + belasting) / 162.500 (gemiddeld totaal vermogen) = 0,4.
- RTV: 0,4 x 100 procent = 40 %.
RTV bij een eenmanszaak berekenen
Als je de RTV wil berekenen als zzp’er of ondernemer in een vof, dan moet je eerst je inkomen van de nettowinst afhalen. Als zzp’er is er immers geen onderscheid tussen winst en inkomen. Iedere euro die je verdient, kan in theorie in eigen zak worden gestoken. Het loon dat je naar jezelf overmaakt, telt dus niet mee in de rentabiliteit van het bedrijf.
Dit is anders voor een bv, omdat daar de eigenaren en directeuren gewoon op de loonlijst van het bedrijf staan. Daar is de nettowinst ook echt de nettowinst, de personeelskosten zijn er al af.
Dus, hoe zit het nou met die rentabiliteit? Lang verhaal kort: je wil een zo hoog mogelijke REV (meer winst per geïnvesteerde euro) en een zo laag mogelijke RVV (zo weinig mogelijk rente per geleende euro). Dat levert je als het goed is een gezonde RTV op. En dat betekent meer geld voor jou om leuke dingen van te doen. En daar doe je het uiteindelijk toch voor.
Veelgestelde vragen
Het hefboomeffect bij rentabiliteit kan je flink wat geld opleveren, al is het ook een risico. Stel dat je een lening aangaat, dan betaal je daar logischerwijs rente over. Dit telt mee voor je vreemd vermogen. Maar als je dat geleende geld dusdanig weet te investeren dat de rentabiliteit van je totaal vermogen omhoog schiet, is er sprake van een positief hefboomeffect. Je verdient uiteindelijk meer geld aan de lening dan dat de rente je kost.
Het tegenovergestelde kan natuurlijk ook gebeuren. Als de rentabiliteit van je totaal vermogen lager is dan de rentabiliteit van je vreemd vermogen, dan werkt de hefboom de andere kant op. Dan verlies je alleen maar meer geld op je lening. Hoe meer vreemd vermogen je hebt, hoe groter de hefboomwerking is. Het is dus heel belangrijk om de rentabiliteit op je totaal vermogen zo hoog mogelijk te houden, en de rentabiliteit op je vreemd vermogen zo laag mogelijk.
Hoe hoog de rendabiliteit op totaal vermogen moet zijn voordat je tevreden kunt zijn, verschilt per onderneming. Je kunt je voorstellen dat het in de ene branche eenvoudiger is om een hoge rentabiliteit te behalen, dan in de andere branche. Maar gemiddeld genomen is een bedrijf met een rentabiliteit tussen de 5 en 10 procent gezond.
De gemiddeld boekhoudkundige rentabiliteit (GBR) wordt gebruikt om te berekenen of een investering de moeite waard is. Stel dat je aan een nieuwe opdracht gaat beginnen, maar hiervoor wel eerst een nieuw softwareprogramma moet aanschaffen. Dan moet je kunnen uitrekenen of deze investering op de lange termijn de moeite waard is. Anders maak je verlies op je investering. De looptijd is ook belangrijk om de GBR te berekenen (hoelang blijf je geld verdienen op deze investering? Hoe hoog is de afschrijving na een jaar? Etc.).
De berekening van de GBR is als volgt: gemiddelde netto geldontvangst / gemiddeld geïnvesteerd vermogen x 100 procent.
Als je GBR hoger is dan de gemiddelde kosten van je totale vermogen, dan is de investering de moeite waard. Is hij lager? Dan kun je hem beter laten schieten.
Of een hoge rentabiliteit goed is, ligt eraan over welke vorm van rentabiliteit je het hebt. De rentabiliteit op eigen vermogen (REV) laat zien hoeveel geld je verdiend op iedere geïnvesteerde euro. In dit geval is een hoge rentabiliteit heel positief. Hoe hoger dit percentage, hoe meer geld je verdient.
Een hoge rentabiliteit op vreemd vermogen (RVV) is juist niet wenselijk. Dat percentage geeft namelijk aan hoeveel rente je nu werkelijk betaald over je schulden. En van veel rente betalen is nog nooit iemand vrolijk geworden.
Rentabiliteit zegt iets over hoe financieel gezond een bedrijf is. Het geeft de verhouding weer tussen de winst die een bedrijf maakt en hoeveel vermogen er in het bedrijf geïnvesteerd is.
Het berekenen van de interne rentabiliteit wordt door bedrijven gedaan om te bepalen of een nieuw te starten project rendabel gaat zijn. Dit doe je door te schatten wat de kosten en de baten van de investering zijn per jaar. Het doel is om er een evenhoog rendement in te stoppen als dat je er uiteindelijk uithaalt. Maar nog liever verdien je er natuurlijk wat op. De interne rentabiliteit geeft simpel gezegd aan of het project je in de toekomst geld gaat opleveren of dat het je juist geld gaat kosten.
